Тĕнчипе паллă чĕлхеçĕ Николай Иванович Ашмарин чăваш  халăхĕн асне хăйĕн  вилĕмсĕр вун çичĕ кĕнекеллĕ сăмахсарĕпе( словарĕпе) кĕрсе юлчĕ. Ашмарин сăмахсарĕ –хак хума çук паха ĕç. Вăл кашни чăваша тĕлĕнмелле пуянлăхĕпе савăнтарать.

Н.И. Ашмарин  1870 çулта юпа уйăхĕн 4-мĕшĕнче Етĕрне  хулинче çуралнă. Асламăшĕ унăн аслашшĕ чăваш, Ярославль вырăсĕ пулнă. Н.И. Ашмарин чăваш чĕлхине  ача чухнех вĕренме пуçланă. Унăн кукашшĕ чăваш пулнă. Ачаллах амăшĕсĕр тăрса юлнă Микулай çуллахи уйăхсене кукашшĕ патĕнче ирттернĕ. Ачасемпе урамра вылянă, юрланă, чăвашла калаçса çÿренĕ. Çакă ăна кайран чĕлхе тĕпчевĕнче чаплă ĕçсем тума  çул уçса панă.

Н.И. Ашмаринăн  ăс-хакăл еткерĕ иксĕлми пуян. Вăл чăваш сăмахне, йăли-йĕркине, халăх  чунне витĕрех пĕлсе тăнă.

Н.И. Ашмарин çуралнăранпа 150 çул çитнине паллă туса Патăрьелĕнчи 1-мĕш шкулта та мероприяти иртрĕ. 9-мĕш  классенче  унăн ĕçĕ-хĕлĕ çинчен вуласа пĕлчĕç, словарьсене алла илсе ĕлĕкхи сăмахсен пĕлтерĕшĕсемпе, пулăвĕсемпе паллашрĕç. Малашне тата Н.И. Ашмарин çырнă «Качи çăви» калава  вуласа тухма планларĕç.

Солдатова С.А. чăваш чĕлхипе литературине вĕрентекенĕ